Temel Besin Grupları Ve Görevleri

Beslenme ve sağlıklı beslenmenin ne olduğunu öğrenmek için besin grupları ve işlevlerini öğrenmek gereklidir. Grupları tanıyarak, nelerin tüketilmesinin uygun olduğunu ve fazla tüketildiğinde sağlığınıza nelerin zarar verebileceğini öğrenmek sağlıklı beslenmenin temelini oluşturur.

Yiyecekleri sınıflandırmanın birkaç yolu vardır ve hepsi doğrudur. Aynı besinin birden fazla gruba ait olması mümkündür çünkü gıdalar genel olarak birden fazla besin öğesi içerir. Örneğin süt; bütün besin içeriklerine sahiptir. Makro besinlerden karbonhidratlar, yağlar, proteinler ve mikro besinlerden su ve mineraller gibi besin içerikleri mevcuttur.

Besinler, vücuda sunduklarına göre 5 gruba ayrılarak, sınıflandırılabilir. Aynı grubun parçası olan besinler temel olarak aynı besinleri sağlar.

Besin Grupları Nelerdir?

Besinleri vücuda sağladıkları besin öğelerine göre gruplandırmak için kullanılırlar. Besin grupları türevleri, önemi ve önerilere göre aşağıdaki şekildedir:

Tahıllar ve türevleri

Tam tahıllar: Esmer pirinç, karabuğday, bulgur (kırık buğday), yulaf, mısır, arpa, çavdar, tam buğday ekmeği, tam buğday krakerleri, tam buğday makarnası, tam buğday gevreği, yabani pirinç, kinoa, chia vb.

Türevleri: Çoğunlukla rafine edilmiş ve işlenmiş, tahıllardan yapılırlar. Mısır ekmeği, beyaz ekmek, kuskus, kraker, simit, makarna, pide, poğaça, çubuk kraker, beyaz un ve beyaz undan yapılmış hamur işleri, yemeye hazır tahıllar vb.

Önemi: B grubu vitaminlerce zengindir. Sadece enerji vermez, çözünür ve çözünmez sağlıklı lif özellikle sağlığa yararı olan antioksidanları sağlarlar. Lif, mineral ve vitamin içerikleri ile bağışıklığa ve sindirime yardımcı olurlar.

Öneri: Tercihiniz tam tahıllı ürünlerden yana olsun, işlenmiş rafine ürünleri daha az tercih edin.

Meyve ve sebzeler

Meyveler: Elma, armut, böğürtlen, turunçgiller (portakal, mandalina ve greyfurt), çekirdekli meyveler (şeftali, nektarin, erik), tropikal meyveler (muz, mango, ananas), karpuz vb.

Sebzeler: Brokoli, karnabahar, lahana, marul, ıspanak, havuç, pancar, soğan, patlıcan, barbunya, fasulye, avokado, kırmızı biber, mantar, salatalık, domates, maydanoz, turp, nane vb.

Önemi: Vücudun düzenli çalışmasına ve kronik hastalıklara karşı direnç oluşturmaya yardımcı olan lif, vitamin ve mineralden zengin kaynaklardır.

Öneri: Çeşit çeşit meyve alınmalı ve her gün farklı renklerde tüketilmelidir. Mevsim meyvelerini tercih edilmelidir. Lif oranı daha yüksek olduğu için meyve suyundan daha sık taze meyve tüketilmelidir. Sebzeler de mevsiminde tercih edilmeli, her gün mutlaka sebze yemeye özen gösterilmelidir.

Et, yumurta, kuru baklagiller

Etler: Sığır eti, dana eti, kuzu eti; tavuk ve hindi, balık, deniz ürünleri

Peynir çeşitleri

Yumurta: Tavuk yumurtası, ördek yumurtası, bıldırcın yumurtası

Kuru baklagiller: Fasulye, börülce, mercimek, barbunya

Önemi: Demir ve çinko yönünden zengindir. Vücuttaki kas dokusunun inşa edilmesinden ve onarılmasından sorumlu birincil besin maddesidir.

Öneri: Tavuk göğsü, domuz eti, kuzu eti ve sığır filetosu gibi daha yağsız etleri tüketmeye özen gösterilmelidir. Sucuk, salam, sosis gibi işlenmiş etler tüketilmemelidir çünkü daha yüksek yağ içeriğine sahiptir.

Süt ve süt ürünleri

Süt, yoğurt, ayran, kefir, peynir, çökelek, soya sütü gibi ürünler

Önemli: Süt ürünleri kalsiyum, potasyum, fosfor, A, D ve B12 vitaminleri gibi önemli besinler açısından zengindir.

Öneri: Az yağlı süt ürünleri tüketmeye çalışılmalı. Günlük tüketilmesi gereklidir.

Yağlar ve tatlılar

Bitkisel yağlar: Zeytin, zeytinyağı, avokado, ayçiçeği, ceviz, fındık ve kuruyemişler

Hayvansal yağlar: Tereyağı, kuyruk yağı, iç yağ ve balık yağı

Tatlılar: Şeker ve şekerli ürünler, reçel, bal ve pekmez

Önemi: Yağlar, E vitamini açısından zengin ve vücuda enerji sağlayan bir gruptur. Çözünmek için yağa ihtiyaç duyan vitaminler ve dışarıdan alınması gereken temel yağ asitleri sağlarlar. Omega-3 ve Omega-6 gibi temel yağlar için tüketilmeleri gereklidir. Tatlılar,  yokluğu herhangi bir eksiklik oluşturmayan, tüketimleri isteğe bağlı olan bir gruptur.

Öneri: Daha çok bitkisel yağlar tercih edilmeli, yağda kızartma tercih edilmemeli, omega-3 ten zengin balık ve omega-6dan zengin zeytinyağına beslenmede yer verilmelidir.

Temel Besin Grubu Tablosu

• Makro besinler: Adından da anlaşılacağı gibi bu besinler insanların düzenli ve fazla miktarda tüketilmesi gereken besinlerdir. Bunlar karbonhidratları, yağları, proteinleri içerir. Bu maddelere enerji sağlanması, büyüme, metabolizma ve diğer vücut fonksiyonları için ihtiyaç duyulur. Makro besinler çok fazla kalori sağlar, ancak sağlanan kalori miktarı gıda kaynağına göre değişir. Örneğin, her gram için karbonhidrat veya protein dört kalori sağlarken, yağ her gram için dokuz kalori sağlar.
• Mikro besinler: Mikro besinler, insanların diyetlerinde yalnızca küçük miktarlarda ihtiyaç duydukları maddelerdir. Bunlar mineralleri ve vitaminleri içerirler. Tek bir besin maddesinden çok diğer besin maddelerinden de biraz içerirler.

Besinler genellikle bol miktarda içerdikleri besin maddelerine göre gruplandırılır. İçerdikleri ve vücuda sundukları besin maddelerine göre 5 gruba ayrılarak temel olarak sınıflandırılabilirler. Aynı grubun parçası olan besinler, temel olarak aynı faydaları sağlar çünkü her grup kalite ve besin bileşimi bakımından benzer gıdalardan oluşur.

Sıkça Sorulan Sorular

Marul Hangi Besin Grubuna Girer?

Lifçe zengin olan marul, yeşil yapraklı sebzeler grubuna girer.

Pekmez Hangi Besin Grubuna Girer?

İçeriğinde bolca demir bulunan basit karbonhidrat olan pekmez, yağlar ve tatlılar grubunda yer alır.

Ayran Hangi Besin Grubuna Girer?

Hem protein hem karbonhidrat içeriği olan ayran, kalsiyumca zengindir ve süt ve ürünleri grubunda yer alır.

Ceviz Hangi Besin Grubuna Girer?

Ceviz; omega 6 yağ asitleri açısından zengin, HDL kolestrole iyi gelen ve yağlar grubunda olan bir besindir.

Domates hangi besin grubuna girer?

Kırmızı rengiyle antioksidanca zengin olan domates, sofraların vazgeçilmezidir. Sebze ve meyveler grubunda yer alır.

Salatalık hangi besin grubuna girer?

Kalorisi düşük olan salatalık vitamince oldukça zengindir. Sebze ve meyve grubunda yer alır.

Zeytin Hangi Besin Grubuna Girer?

Özellikle E vitamininden zengin ve omega 6 yağ asitlerinin doğal kaynağı olan zeytin,p yağ grubuna girmektedir.

Bira Hangi Besin Grubuna Girer?

Bira, karbonhidratların mayalanması ile oluşan ve şeker alkolü içeren bir içecektir. Basit karbonhidratlar içeriğinden dolayı 5. gruptadır.

Patates Hangi Besin Grubuna Girer?

Patates içerdiği nişastadan dolayı 1.grup yani tahıllar ve türevleri grubunda yer almaktadır.

Brokoli Hangi Besin Grubuna Girer?

Lif içeriği ve vitaminlerce yüksek olan brokoli, sebzeler ve meyveler grubuna dahildir.

Fındık Hangi Besin Grubuna Girer?

Hem protein hem yağ içeriğinden dolayı fındık, hem et grubuna hem yağ grubuna dahil edilebilmektedir. Yağ içeriği daha yüksek olduğu için yağ grubundaymış gibi değerlendirilir.

Elma Hangi Besin Grubuna Girer?

Vitamin ve mineraller ile çözünmez lif açısından zengin elma, meyve ve sebzeler grubunun temel üyesi konumundadır.

Mercimek Hangi Besin Grubuna Girer?

Mercimek, protein ve karbonhidrat içeren bir besindir. Protein içeriği ve fonksiyonları göz önüne alındığında et, yumurta, kuru baklagiller grubunda değerlendirilir.

Vücudumuzu Hastalıklara Karşı Koruyan Besin Grubu Hangisidir?

Tüm besin grupları arasında oluşan bir beslenme programı, her yönden hastalıklara karşı dirençli ve sağlıklı bir beslenme yöntemi olacaktır. Dengeli bir beslenme programında, vitaminlerce zengin beslenme grupları daha aktif olacaktır. Böylece hastalıklara karşı daha etkili bir savunma oluşacaktır.

Balık Hangi Besin Grubuna Girer?

Omega 3 yağ asitleri denince akla ilk gelen balık aynı zamanda proteinden de yüksek bir besindir. Et, yumurta, kuru baklagiller grubunda yer alır.

Ekmek Hangi Besin Grubuna Girer?

Ekmek, karbonhidrattan zengin tahıllar grubunda yer almaktadır ve B grubu vitaminlerince zengin bir besindir.

Mısır Hangi Besin Grubuna Girer?

Tahıllar grubunda yer alan nişasta içeriği yüksek olan mısır, kolay sindirilebilir ve enerji verici bir besindir.

Peynir Hangi Besin Grubuna Girer?

Günlük alınması gereken besinlerin yer aldığı, kalsiyumdan zengin süt ve ürünleri grubunda yer alır.

Süt Hangi Besin Grubuna Girer?

Özellikle çocuklar ve kadınların kemik erimesine karşı tüketmeleri önerilen süt ve ürünleri grubunda yer alır, kalsiyum yönünden zengindir.

Reçel Hangi Besin Grubuna Girer?

Çeşitli meyvelerden üretilen reçeller, yoğun şeker içeriğinden dolayı yağlar ve tatlılar grubunda yer almaktadırlar.

Et Hangi Besin Grubuna Girer?

İyi protein kaynağı olan et, adından anlaşılacağı gibi et, yumurta ve kuru baklagil sınıfına girmektedir.

Salata Hangi Besin Grubuna Girer?

Çeşitli sebzeler ile yapılan ve her öğün mutlaka tüketilmesi istenen lif, mineral ve vitaminden yoğun bir besindir. Sebze ve meyve grubuna dahil olmaktadır.

Tahıl Hangi Besin Grubuna Girer?

B vitaminlerinden zengin, yüksek karbonhidrat, düşük protein içeren tahıl, tahıllar grubunda yer almaktadır.

Ispanak Hangi Besin Grubuna Girer?

Yeşil yapraklı sebzelerden demir içeriği ve c vitamini içeriği yüksek olan ıspanak, sebze ve meyveler grubundadır ve mevsiminde tüketilmesi gereken bir besindir.

Baklagiller Hangi Besin Grubuna Girer?

Lif ve bitkisel protein içeriği yüksek olan baklagiller; et, yumurta, kuru baklagiller grubunda yer almaktadır.

Kabak Çekirdeği Hangi Besin Grubuna Girer?

Bitkisel yağ içeriği zengin olan, kalp hastalıklarına iyi gelen kabak çekirdeği, yağlar ve tatlılar grubunda yer almaktadır.

Makarna Hangi Besin Grubuna Girer?

Her yaş grubunda ve her ekonomik koşulda sıklıkla tüketilen makarna, B vitamininden yüksek olan tahıllar grubunda yer almaktadır.

Kuruyemiş Hangi Besin Grubuna Girer?

Hem protein hem yağ içeriğine sahip olan kuruyemişler; ceviz, fındık, fıstık gibi besinleri içerir. Kalp sağlığına iyi gelen bu besinler, yağ grubunda yer almaktadır.

Bezelye Hangi Besin Grubuna Girer?

Nişasta, lif, c vitamini açısından zengin olan bezelye, meyve ve sebzeler grubunda yer almaktadır. Demir, fosfor, potasyum gibi mineralleri de içermektedir.

Tereyağı Hangi Besin Grubuna Girer?

Sütten üretilen ve süt grubunda olması beklenen, a vitamini yönünden zengin olan tereyağı, yağ asitlerince zengin bir besindir. Hayvansal kaynaklı yağlar grubunda yer almaktadır.

Mantar Hangi Besin Grubuna Girer?

Proteinden yüksek bir bitkisel besin olan mantar, sebze ve meyveler grubunda yer almaktadır.

Kuru Fasulye Hangi Besin Grubuna Girer?

Bağırsak hareketlerine iyi gelen ve lif içeriği yönünden zengin olan kuru fasulye; et, yumurta, kuru baklagiller grubuna dahildir.

Yoğurt Hangi Besin Grubuna Girer?

Probiyotik içeriği zengin olan ve günlük alınması gereken süt ve süt ürünleri grubuna dahil olan yoğurt, kalsiyum ve magnezyumdan zengindir.

Bal Hangi Besin Grubuna Girer?

Yağlar ve tatlılar grubu üyesi olan bal, glisemik indeksi yüksek ve minerallerce zengin doğal bir besindir.

Nohut Hangi Besin Grubuna Girer?

Azotlu yiyecekler arasında en iyi bilinen nohut; et, yumurta ve kuru baklagiller grubunda yer almaktadır.

Çikolata Hangi Besin Grubuna Girer?

Enerji değeri yüksek olan çikolata, içeriğinde çok çeşitli mineralleri barındırmaktadır. Temel olarak karbonhidrat grubu yiyecekleri arasında olan çikolata, tatlılar grubunda yer almaktadır.